10 self-publisherskich mitów, czyli dlaczego nie powinieneś płacić za wydanie swojej książki

Napisałeś powieść i chcesz ją wydać. Przestudiowałeś fora, poczytałeś blogi, zapoznałeś się z opiniami o wydawnictwach i doszedłeś do wniosku, że opcja „ze współfinansowaniem” jest całkiem rozsądnym rozwiązaniem. Jeśli tak, to znaczy, że nabrałeś się na kilka mitów.

Mit pierwszy: Współfinansowanie oznacza, że pokrywam część kosztów wydania.

Oferty „ze współfinansowaniem” są tak skalkulowane, że płacisz wszystkie koszty wydania plus prowizję dla wydawnictwa. Problemem nie jest tylko to, że przepłacasz. Problemem jest to, że dla „wydawnictwa ze współfinansowaniem” owa prowizja, a nie sprzedaż książek stanowi główne źródło utrzymania. Z tego względu nie będzie mu zależało na sprzedaży twojej książki, a skoro tak, to jej solidne opracowanie uzna za zbędne. Podobnie jak promocję i szeroką dystrybucję. Właściciele „wydawnictwa” będą prowadzić jedynie pozorowane działania, by utrzymywać cię w przekonaniu, że wydanie u nich niczym nie różni się od wydania w normalnym wydawnictwie.

Mit drugi: Normalne wydawnictwa są niechętne debiutantom, a te ze współfinansowaniem przyjmują ich z otwartymi rękami.

Debiutant pukający do drzwi normalnego wydawnictwa występuje w zupełnie innej roli niż ten zapraszany do wydawnictwa ze współfinansowaniem. W tym pierwszym przypadku jesteś kandydatem na współpracownika, w tym drugim klientem. W tym pierwszym przypadku chcesz zarobić pieniądze, w tym drugim masz je wydać. Stąd odmienne traktowanie, a nie z rzekomego innego podejścia do debiutantów. Jeśli pójdziesz do banku założyć konto, pracownicy oddziału będą wokół ciebie skakać, jeśli zaniesiesz CV i podanie o pracę, nikt nie będzie rozkładał przed tobą czerwonych dywanów.
Normalne wydawnictwa wcale nie zamykają się na debiutantów, co rusz pojawiają się nowe nazwiska na okładkach książek przez nie wydawanych. Tyle że musisz stworzyć bardzo dobry tekst, a wydawnictwo musi uznać, że na nim albo na następnych twoich książkach zarobi. Nie jest to proste zadanie, ale w każdej dziedzinie debiutanci mają pod górkę, skąd oczekiwanie, że akurat w literaturze będzie na ciebie czekała droga usłana różami? A wydawnictwa ze wspófinansowaniem, by złowić klienta, cynicznie sugerują, że zwykłe trudności debiutu to coś nagannego, że powinno być łatwo i one rzekomo tę łatwość gwarantują.

Mit trzeci: Normalne wydawnictwa stawiają na znanych pisarzy i dlatego jako debiutant bez nazwiska nie mam szans.

Nikt nie rodzi się znanym pisarzem. Obecni znani pisarze zaczynali jako nikomu nieznani debiutanci bez nazwiska, cierpliwie śląc teksty do wydawnictw i nie zrażając się odmowami czy w ogóle brakiem oddźwięku.

Mit czwarty: Normalne wydawnictwa są zainteresowane celebrytami, a ja, niestety, w telewizji nie występuję, więc nie mam u nich czego szukać.

To jest inny segment. Celebryta nie wchodzi ci w drogę, bo nie tworzy beletrystyki, nie umie, a ghostwritera nie wynajmuje, bo czytelnik nie jest zainteresowany fikcją stworzoną przez celebrytę, tylko tym, co ten zjadł na śniadanie i czy prawidłowo się wypróżnił. A jeśli wydawnictwo zarobi na celebrycie, to będzie miało środki na wydanie twojego debiutu.

Mit piąty: Żeby wydać książkę, trzeba mieć w wydawnictwie plecy, bez znajomości ani rusz.

Kiedy słyszę self-publisherów opowiadających, jakie to plecy i znajomości trzeba mieć, żeby wydać książkę bez współfinansowania, to Antoni Macierewicz, plotący smoleńskie banialuki, zaczyna mi się jawić jako całkiem rozsądny człowiek. W zawodzie pisarza nepotyzm nie istnieje, liczy się wyłącznie tekst i to, czy umiesz go napisać. Nic więcej. Nie ma znaczenia, ile masz lat, jak wyglądasz, czy jesteś chory, czy zdrowy, jak wypadasz w kontaktach z ludźmi. Łatwiej zostać pisarzem niż kelnerem, bo właściciel restauracji zapewne nie będzie chciał kelnera o wyglądzie Quasimodo, wydawca będzie patrzył na twój tekst, nie na ciebie. Pisarstwo to chyba jedyny zawód na świecie, w którym pozazawodowe kompetencje grają tak nieznaczącą rolę.

Mit szósty: Skoro zadebiutować trudno, pierwszą książkę wydam ze współfinansowaniem, a potem, mając na koncie publikację, już normalnie.

Sorry, ale na swoim koncie będziesz miał nie publikację, tylko czerwoną tabliczkę z ostrzeżeniem: uwaga, ten gość pisze tak słabo, że nikt go nie chciał wydać i musiał zapłacić za wydanie swojej książki. W kolejce do czytania wylądujesz za tekstami debiutantów, z dużymi szansami, że lektorzy nigdy do ciebie nie dotrą.

Mit siódmy: Jest wiele przykładów ludzi, którzy sami sfinansowali wydanie swojej książki i odnieśli sukces.

W innej epoce, w innych realiach, w innym kraju. Przez inne realia rozumiem też to, że między wydawaniem własnym sumptem a wydawaniem w wydawnictwie ze współfinansowaniem jest więcej różnic niż podobieństw. W Polsce XXI wieku żaden z autorów takiego wydawnictwa nie trafił na listę bestsellerów (a na taką listę trafia się u nas już z nakładem rzędu kilkunastu tysięcy), nie dostał nagrody literackiej ani nie był do niej nominowany, nie został dostrzeżony przez zawodowych krytyków. Owszem, sporo o takich publikacjach na blogach, bo wydawnictwa albo sami autorzy chętnie udostępniają im swoje książki, ale to dlatego, że nie mogą się dostać do głównych mediów, a blogowe recenzje nie mają żadnego przełożenia na sprzedaż.

Mit ósmy: Chcę zostać pisarzem, a publikacja w wydawnictwie ze współfinansowaniem mi to zapewnia.

Sorry, ale uznać cię za pisarza, kiedy o wydaniu decydował nie poziom twojego tekstu, tylko to, czy byłeś w stanie za jego wydanie zapłacić, to tak, jakby powiedzieć, że facet, który korzysta z usług prostytutek, jest donżuanem, bo ma dużo kobiet.

Mit dziewiąty: Wydanie ze współfinansowaniem to taki model, w którym książkę oceniają czytelnicy, a nie wydawcy.

Twoimi czytelnikami będą twoi krewni i przyjaciele, koledzy z „wydawnictwa” i tacy blogerzy, którzy nie odróżniają języka polskiego od polskawego. A wydawca, stawiając ci wymagania co do poziomu tekstu, chroni cię przed ośmieszeniem się.

Mit dziesiąty: W normalnych wydawnictwach wszystko zbyt długo trwa, te ze współfinansowaniem szybko odpowiadają, szybko wydają.

Jeśli chcesz szybko widzieć efekty, zajmij się czyszczeniem sedesów. Pisarstwo to zajęcie dla długodystansowców.