Lem

W komentarzach do recenzji „Wizji lokalnej” na blogu Kochajmy książki zszokowany odkryłem tłumek zrażonych do Lema. Zrażonych, bo musieli go czytać w szkole, zanim jeszcze do Lema dorośli. Tych polonistów (bo to chyba poloniści o tym decydują), którzy wprowadzili jego książki jako lekturę w podstawówce, należałoby pociągnąć do odpowiedzialności za sabotaż i podstępne niszczenie polskiej literatury. Lem jest dla dojrzałych czytelników i powinien być jak alkohol w Stanach, dozwolony od 21 lat.

Sam sięgnąłem po Lema w ósmej klasie podstawówki, nie był wtedy jeszcze lekturą, po prostu stał na półce w domu. Było to jakieś opowiadanie, z którego nic nie zrozumiałem. Nie zraziłem się, bo zupełnie mi wówczas nie przeszkadzało, że nie wiem, co czytam. Dzielnie docierałem do ostatniej strony, po czym taki za trudny dla mnie autor szedł wprawdzie na dłuższy czas w odstawkę, ale nie żywiłem doń żadnej awersji i zawsze następował moment, że do niego wracałem. A kiedy wróciłem do Lema, to wsiąkłem. Potem, gdy przeczytałem większość tego, co napisał, chciałem sięgnąć po innych autorów science fiction, bo wydawało mi się, że tak jak w przypadku kryminałów będzie ich wielu i piszących podobnie, i z dużą przykrością odkryłem, że Lem jest absolutnie wyjątkowy i nie mam już co czytać. Inni autorzy, z wyraźnym wysiłkiem wymyślający rzeczywistość przyszłych tysiącleci, dumni z każdego wynalazku, który wykoncypowali, wypadali bardzo blado na tle Lema tworzącego zaawansowane technologie jakby od niechcenia. I podczas gdy Lem wykorzystywał tę scenerię, żeby coś powiedzieć o człowieku, dla tamtych była dekoracją do westernowych wydarzeń.

Jako zagorzały wielbiciel Lema nie mogłem oczywiście przeoczyć „Awantur na tle powszechnego ciążenia”, ale żałuję, że po te synowskie wspominki sięgnąłem. Lem jawi się w nich jako ciapowaty niezguła nie bardzo mający pojęcie, co się wokół niego dzieje. Przestudiowałem recenzje i wiem, że tylko ja taki obraz Lema z tej książki wyniosłem, więc pewnie niesłusznie, ale wyniosłem i mleko się rozlało. I kiedy już myślałem, że przesłoni mi jego twórczość, z radością odkryłem, że nie wszystko Lema przeczytałem. Umknął mi „Obłok Magellana”. I teraz celebruję tę powieść, „polemizując” z „Awanturami”: „Nie zauważył, że żona siedziała w samochodzie? I co z tego? Przecież t y l e widział!”