Czwarta Strona Dymania

Kiedy skrytykowałem konkurs Czwarta Strona Fantastyki, jak zwykle dowiedziałem się, że się czepiam, przesadzam, że może owszem, nie jest idealnie, ale najgorzej też nie, że owszem, może nie jest to propozycja dla doświadczonego pisarza, ale dla debiutanta jak znalazł. I teraz, kiedy po zamknięciu konkursu pod tamtym wpisem pojawiły się rozżalone głosy jego uczestników, mam ochotę powiedzieć „a nie mówiłem”. I powiem. Bo ani przez sekundę nie żal mi ludzi, którzy „wiedzą lepiej”, ignorują ostrzeżenia, że wydawca jest nieuczciwy, nie przyjmują argumentów, że warunki są do bani, tylko ładują się w szambo, a potem dziwią się i mają pretensje, że wyszli z niego obsmarowani gównem. A przecież byli tak święcie przekonani, że akurat oni wyłowią z gówna diament, w ogóle się przy tym nie brudząc.

Takich frajerów znalazło się kilkuset. Na tylu nie liczyło nawet wydawnictwo, gdyż musiało przełożyć termin ogłoszenia wyników. I jest to jedyna rzecz, o którą nie można mieć do niego pretensji. Bo już na przykład o niepodanie precyzyjniej liczby nadesłanych prac i owszem. Nie ma ani nie było żadnego powodu, by tę informację przed uczestnikami zatajać. Wątpię, by Czwarta Strona obawiała się, że podając na przykład liczbę 554, skłoni kogoś do wycofania swojego utworu. Bo już przy liczebniku „kilkaset” każdy, mający odrobinę pojęcia o matematyce, statystyce i rachunku prawdopodobieństwa, machnąłby ręką na ten pseudokonkurs i rozesłał swoją powieść jako normalną propozycję wydawniczą. Przypomnijmy, że do wygrania było wydanie książki i honorarium za nią, czyli dokładnie to samo co jest efektem przyjęcia propozycji wydawniczej. A kiedy łatwiej uzyskać ten efekt, śląc książkę do jednego wydawnictwa, w którym ma się kilkuset konkurentów, czy śląc do dwudziestu, które nie są zawalone dodatkowymi konkursowymi utworami? Ciekawe, ilu frajerów zdołało postawić sobie takie pytanie. Typuję, że ani jeden.

Okazało się, że z tych kilkuset prac jury przeczytało… pięć. Jak widzimy, Czwarta Strona twórczo rozwinęła ideę konkursu niekonkursu. Ale zgodnie z logiką. Skoro nie ma prawdziwych nagród, to dlaczego jury miałoby czytać nadesłane prace? Jakby jeszcze tak wydawnictwo raczyło o tym wspomnieć przed konkursem, a nie w jego trakcie, to może dałoby się uznać, że uczestnicy nie zostali przez Czwartą Stronę wydymani. Bo przecież podanie składu jury jest jednoznaczną deklaracją, że ci właśnie ludzie będą czytać konkursowe propozycje (zresztą i w regulaminie, i na stronie konkursu taka deklaracja była wprost sformułowana). Jeśli dzieje się inaczej, jest to zwykłe oszustwo. A Czwarta Strona nawet nie próbuje się tłumaczyć, skąd taka… Chciałem napisać „wstępna selekcja”, ale to nie była wstępna selekcja. Z takową mielibyśmy do czynienia, gdyby do jury trafiło na przykład sto z tych kilkuset prac. Wtedy trudno byłoby mieć pretensje, że nie każdy uczestnik został przez jury oceniony. Powiedzmy, że wydawnictwo spodziewało się stu powieści i na ocenę tylu umówiło się z jurorami. A przyszło kilkaset. Można by zrozumieć, że zainteresowanie zaskoczyło organizatora i nie miał on pieniędzy, by zapłacić jurorom za nadprogramowe utwory (bo przecież ci za darmo nie pracują, o ile nie jest to przedstawiciel wydawnictwa, dla którego stanowi to część pracowniczych obowiązków), względnie ci nie chcieli czytać więcej lub po prostu nie mieli na to czasu. Zwykła wyrozumiałość i życiowe podejście nakazywałyby wtedy przymknąć oko, że nie wszystko odbyło się zgodnie z zasadami konkursu. Ale pięć utworów? Czy Czwarta Strona spodziewała się, że przyjdzie tylko pięć powieści i na tyle umówiła się z jurorami? Oczywiście, że nie. Co więc się stało? Moim zdaniem wydawnictwu zabrakło kasy na ustalone honoraria dla jurorów, ci oczywiście odmówili pracowania za friko, i wydawnictwo musiało kombinować. A w Polsce jest tak, że nie kombinuje się, jak zorganizować dodatkowe środki, żeby dopełnić swoich zobowiązań, tylko jak się z tych zobowiązań wykpić.

W konkursie nie przyznano wyróżnień. Uzasadnienie, które Czwarta Strona przedstawiła na Facebooku, jest jawną kpiną:
Pozostałe prace, spośród których wyłoniliśmy zwycięzcę, prezentowały równy poziom i nie było takiej możliwości, by wskazać, który tekst jest lepszy od pozostałych, stąd decyzja o nieprzyznaniu wyróżnień.
Sytuacja, że sześć różnych osób uzna cztery różne powieści (pięć trafiło do jurorów, odliczamy zwycięzcę) za identyczne i dokładnie tej samej wartości, jest równie realna i psychologicznie prawdopodobna jak ta, że na wybiegu znajdą się cztery identycznie wyglądające modelki i z radością zaczną uprawiać seks zbiorowy z sześcioma starymi, śmierdzącymi i zapijaczonymi obdartusami, którzy na ten wybieg wtargną. Ponieważ jednak są różne zboczenia, weźmy tę brednię za dobrą monetę i zapytajmy: a co stało na przeszkodzie, żeby w takim przypadku zastosować punkt regulaminu mówiący, że „jury ma prawo do (…) innego rozdziału nagród i wyróżnień”? I zamiast dwóch wyróżnień przyznać cztery, zmniejszając nagrodę (sorry, honorarium za książkę) o połowę? Tylko proszę nie mówić, że konieczność opublikowania dwóch dodatkowych książek, bo to by oznaczało, że Czwarta Strona nie chce wydawać tytułów, które uznaje za bardzo dobre.
Mimo że zaprezentowane przez Czwartą Stronę wyjaśnienie obraża inteligencję lampy z IKE-i, niektórzy z frajerów je kupili, co stanowi dość niepokojący sygnał o poziomie umysłowym osób, próbujących w Polsce pisać książki.

Ale to nie wszystko. Czwarta Strona dodaje bowiem:
Decyzja taka nie zmienia regulaminu, organizator konkursu zastrzegł sobie prawo do nieprzyznania wyróżnień.
No to zacytujmy wspomniany punkt regulaminu w całości:
§ 4 ust. 10. Jury ma prawo do nieprzyznania nagrody głównej lub innego rozdziału nagród i wyróżnień. .
Nie ma ani słowa o tym, że można nie przyznać wyróżnień, jest jedynie zastrzeżenie, że można nie przyznać nagrody głównej, wyróżnienia mogą być co najwyżej inaczej rozdzielone. W Czwartej Stronie zapewne z góry planowali, że głównej nagrody nie będzie, miała stanowić tylko wabik, więc zapisali taki punkt, o wyróżnieniach zapomnieli. Potem sprawy potoczyły się inaczej. Dlaczego? Pewną wskazówką może być okoliczność, że wydawnictwo nie ujawnia nazwiska zwycięzcy, co jest całkowitym ewenementem w takich konkursach. Czyżby brzmiało tak, że wzburzy krew pozostałych uczestników? A skoro ktoś, hm, powiedzmy, uprzywilejowany, zgarnął całą pulę pieniędzy, jaką wydawnictwo przeznaczyło na konkurs, nic dziwnego, że na planowane wyróżnienia zabrakło. Ale nie ma problemu. Gdyby państwo z Czwartej Strony nie chcieli dawać wyróżnień, to z góry zapisaliby w regulaminie, że mogą ich nie dać, a skoro doszli do tego poniewczasie, to po prostu oświadczają, że w regulaminie jest coś, czego w nim nie ma. Ostatecznie liczy się widzimisię Czwartej Strony, a nie jakiś regulamin. Przypomnijmy, że w Polsce Anno Domini 2016 o tym, co jest prawem, a co nim nie jest, decyduje ten, kto ma władzę. A w tej sytuacji władzę ma Czwarta Strona, bo uczestnicy mogą jej skoczyć. Wydawnictwo uzyskało to, co chciało, czyli dużą liczbę propozycji wydawniczych na wyłączność. Zaproponują teraz pewnie tej czwórce, która była tak dobra, że niewarta nagrody, publikację bez zaliczki. Ponieważ ktoś z tej czwórki mógłby się poczuć wydymany, że miał dostać zaliczkę, unieść się honorem i pójść do innego wydawnictwa, słusznie przekonany, że z wydaniem powieści, która zdystansowała kilkaset innych, problemu nie będzie, Czwarta Strona nie ujawnia, kto się w tej finałowej piątce poza laureatem znalazł.

Swoją drogą jest dla mnie niepojęte, że żaden z frajerów nie zajrzał do regulaminu i nie zakwestionował nieprawdziwych oświadczeń wydawnictwa, tylko wszyscy co do jego treści przyjmują na wiarę gołosłowne twierdzenia Czwartej Strony. Rodzi się pytanie, ilu z nich w ogóle przeczytało regulamin przed posłaniem swojej powieści na ten wspaniały konkurs.

Jakiś gorący obrońca wydawnictwa wskazał, że jeśli komuś coś się nie podoba w związku z konkursem, to może złożyć przewidzianą regulaminem reklamację. Uznając to za przedni dowcip i zgadując, jakie byłyby losy takiej reklamacji, zacytujmy rozmowę ze „Śmiertelnie poważnej sprawy” Ryszarda Ćwirleja między sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego a naczelnikiem miasta i gminy Grodzisk, w której to rozmowie sekretarz wyjaśnia naczelnikowi, jak zamierza skombinować materiały budowlane na prywatną leśniczówkę (w PRL-owskiej gospodarce niedoboru przekrętów dokonywało się nie w celu zdobycia pieniędzy, tylko brakujących towarów):

– Na nasze szczęście naczelnik miasta i gminy Grodzisk nie jest człowiekiem, który łatwo się poddaje (…) Pisze więc list do KW PZPR (…) i prosi o pomoc i interwencję na szczeblu wojewódzkim. I jak myślicie, towarzyszu naczelniku, na jakie biurko taka prośba trafia?
– O ja pierdolę! Na twoje trafia.
– Dokładnie jest tak, jak mówicie, towarzyszu. Trafia do mnie, do rąk własnych. A wiesz ty, że ja takich próśb, podań i petycji to mam całą stertę.
– Domyślam się.
– I wiesz, co ja robię z takimi podaniami?
– Rozpatrujesz je z całą powagą, na jaką one zasługują.
– O to chodzi, Boguś. Z całą powagą wycieram se nimi dupę.